بررسی مردم شناختی کاربرد تسبیح نزد ایرانیان (مطالعه موردی مردم شهر ری)

از دوره باستان، از زمانی که انسان احساس کرد که باید نیرویی به غیر از نیروی خودش در اداره امو زندگی تاثیر گذار باشد، می توان به جرات به شکل گیری تسبیح در زندگی انسان اشاره کرد. تسبیح وسیله ای نیست که مختص به دین باشد بلکه در جوامع کهن مانند یونان، رم باستان، مصر و هنداز آن برای نگهداشت روزهای جشن و آئینها و یا از آن همچو طلسم، تفال، و یا نشانه ورود به مرحله ای خاص در آیین تشرف استفاده می کردند. می توان تسبیح را از دو جنبه کاربردی و معنوی تعریف کرد. از نظرمعنوی تسبیح یعنی سبحان الله گفتن، خدا را به پاکی یاد کردن و نیایش کردن است. در فارسی به معنای سبحه نیز می گویند. از نظر ابزاری یعنی مجازاً به یکصد دانه در رشته کشیده ، آمده است. اجزای تشکیل دهنده آن شامل دانه ها، شیخک ها و سر تسبیح می باشد. در این تحقیق علاوه بر کاربرد مذهبی تسبیح به بررسی کاربرد اقتصادی، سرگرمی، روانی، جادویی پرداخته شده است. روش پژوهش مردم نگاری ژرفانگر بوده و از ضبط صوت، عکس، مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه مورد تحقیق 30 نفر از کسبه بازار شهرری و زائران این شهر می باشد. می توان نتیجه گرفت که در همه ادیان تسبیح کاربرد مذهبی خود را داشته و در بین زنان بیشتر جنبه مذهبی داشته و در بین مردان جنبه سرگرمی و مذهبی توأمان دیده می شود. نتیجه به دست آمده دراین تحقیق حاکی از آن است که تسبیح در بین زنان و مردان رایج بوده، فقط کاربرد آن متفاوت می باشد . چنانکه جنبه مذهبی و دینی آن بیشتر مورد توجه زنان بوده و در مورد مردان هم کاربرد مذهبی و هم سرگرمی آن قابل مشاهده می باشد. تعداد زیادی از زنان و مردان ترجیح می دادند که از تسبیح هایی استفاده کنند که دانه های آنها پلاستیکی بوده و به راحتی بین انگشتان غلت بخورد. مردان استفاده از تسبیح های 33 دانه ای را ترجیح می دادند و برای زنان تعداد دانه های تسبیح زیاد مورد توجه نبود.